ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ, ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ: Το Μέλλον των Συντάξεων, του Αλέξη Μητρόπουλου

Κώστας Λάμπος

E-mail: prodial21@gmail.com

*

Συνοπτική παρουσίαση του βιβλίου

του Αλέξη Μητρόπουλου:

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ, ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ:

Το Μέλλον των Συντάξεων

(Χαϊδάρι, Κυριακή 6 Ιουνίου 2010)

Ο Αλέξης Μητρόπουλος, από τότε που τον ξέρω και τον ξέρω περισσότερο από 30 χρόνια, κινείται, στοχάζεται, σχεδιάζει δρα, δικηγορεί, διδάσκει, μιλάει, αναπνέει και γράφει. Γράφει πολύ και γράφει με πάθος για την Αυτοδιαχείριση, για το Συνδικαλισμό, για το Σοσιαλισμό, για τις Εργασιακές Σχέσεις, για την Παγκοσμιοποίηση, για το Ασφαλιστικό, για το Εργατικό Δίκαιο, για το Συνδικαλισμό, για την Αριστερά και για πολλά άλλα ενδιαφέροντα θέματα. Γράφει γιατί πονάει. Πονάει για την άγρια εκμετάλλευση των εργαζόμενων από το αναιδές και αχόρταγο Κεφάλαιο. Πονάει για την αλόγιστη καταστροφή της Φύσης με σκοπό το κέρδος. Πονάει για το διαρκές δράμα σε πολλές πράξεις της ετεροπροσδιοριζόμενης, που σημαίνει της εξαρτημένης Ελλάδας, που το παίζουν διάφοροι θλιβεροί πατριδέμποροι και κομπάρσοι και το σκηνοθετούν οι επίδοξοι περιφερειακοί και παγκόσμιοι Ηγεμόνες. Πονάει για την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της που διολισθαίνει στην καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Το καινούργιο του βιβλίο, που παρουσιάζουμε σήμερα αναφέρεται ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ, ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ: ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ. Κι’ είναι τόσο επίκαιρο!

Η δική μου συμβολή σ’ αυτή την παρουσίαση δεν θα υπεισέλθει σε θεσμικά, διαδικαστικά και τεχνικά ζητήματα που αφορούν το ασφαλιστικό σύστημα και τις συντάξεις. Νομίζω πως αυτό θα το κάνουν καλύτερα οι ενδιαφερόμενοι αναγνώστες διαβάζοντας οι ίδιοι με προσοχή αυτό το βιβλίο-εργαλείο γι’ αυτά τα ζητήματα. Θα προσπαθήσω όμως να παρουσιάσω εκείνες τις πτυχές του βιβλίου που φωτίζουν τη μήτρα μέσα στην οποία γεννιέται το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό πρόβλημα, προϋπόθεση για να κατανοήσουμε τη φύση, αλλά και τις συνθήκες οριστικής επίλυσης αυτού του ιδιαίτερα σοβαρού προβλήματος που επηρεάζει καταλυτικά τη ζωή μας και την πορεία του πολιτισμού μας.

*

Ο Αλέξης Μητρόπουλος διαπιστώνει ότι, «Ο ελληνικός λαός αιμορραγεί για να τροφοδοτεί τους κερδοσκόπους, που καλύπτονται (αν δεν ενθαρρύνονται) από μεγάλες κεντροευρωπαϊκές τράπεζες. Οι περικοπές των μισθών και των συντάξεων πηγαίνουν κατευθείαν στο πουγκί τους. Και η ΕΕ διακηρύσσει σε όλους τους τόνους, ότι ο εξευμενισμός των Αγορών μόνο με τον περαιτέρω ακρωτηριασμό του Κοινωνικού Κράτους και των δημοσίων αγαθών είναι δυνατόν να επιτευχθεί», (σελίδα 551). Αυτή η διαπίστωση δείχνει πως η κεντρική ιδέα αυτού του βιβλίου είναι η θεσμικά, κοινωνικά και πολιτικά βίαια συντελούμενη νεοφιλελεύθερη κατεδάφιση του Κοινωνικού Κράτους η οποία οδηγεί, όπως σωστά υπογραμμίζει ο συγγραφέας, στο «επερχόμενο κοινωνικό ολοκαύτωμα», (σελίδα 99).

Πρόκειται αναμφισβήτητα για το καπιταλιστικό παράδοξο του 21ου αιώνα και τούτο γιατί παρά το γεγονός πως «η τεχνολογική επανάσταση έχει επιφέρει μεγάλες αλλαγές στους συσχετισμούς των συντελεστών της παραγωγής», (σελίδα 86), πράγμα που σημαίνει πως σε μια ορθολογικά οργανωμένη και κοινωνικά ελεγχόμενη οικονομία θα μπορούσαμε, ως άτομα, ως κοινωνίες και ως ανθρωπότητα να εργαζόμαστε λιγότερο και να απολαμβάνουμε περισσότερα, εν τούτοις όμως το Κεφάλαιο μας αναγκάζει να εργαζόμαστε περισσότερο, ή να είμαστε άνεργοι και να απολαμβάνουμε όλο και λιγότερα. Αυτό βέβαια συμβαίνει γιατί «το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα», δηλαδή ο καπιταλισμός, οικειοποιήθηκε τις επιστήμες και την τεχνολογία με σκοπό «την επιχείρηση ιδιωτικοποίησης του κόσμου» προϋπόθεση για τη διαιώνιση της κυριαρχίας του.

Ο Αλέξης Μητρόπουλος γνωρίζει το ερευνητικό του πεδίο πολύ καλά και γνωρίζει πως αυτό το επερχόμενο κοινωνικό ολοκαύτωμα δεν είναι τυχαίο, ούτε ουρανοκατέβατο. Γνωρίζει πως το κοινωνικό Γίγνεσθαι συντελείται στα πλαίσια του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, όπου το Κεφάλαιο βρίσκεται σε έναν ανειρήνευτο αγώνα με την Εργασία, με στόχο να την καθυποτάξει σε βαθμό που να παραιτηθεί από τον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωσή της. Γι’ αυτό και ο συγγραφέας απαριθμεί με σαφήνεια όλες τις βασικές αιτίες της κατεδάφισης του Κοινωνικού Κράτους και του επερχόμενου κοινωνικού ολοκαυτώματος. Ενδεικτικά αναφέρω μερικές σε μια δική μου ιεράρχηση.

1. «Το μοντέλο ανάπτυξης είναι αποκλειστικό αντικείμενο των σχεδίων του κερδοσκοπικού Κεφαλαίου», (σελίδα 66), όπως αυτό εκφράζεται, ως σκληρός πυρήνας του ηγεμονικού κεφαλαίου, των G2, G7, G8, G20 και πάει λέγοντας, με όργανά του τον ΟΕΕ, τον ΠΟΕ, το ΔΝΤ, τη Διεθνή των Τραπεζών, των επενδυτικών Funds, των χρηματιστηρίων, των Οίκων αξιολόγησης και φυσικά του ΝΑΤΟ, όπως δηλαδή το διαμορφώνει η στρατηγική του ηγεμονικού Αμερικανισμού και τελικά όπως εκφράζεται σε τοπικό επίπεδο, με την άπληστη και εγωιστική, την ατομική και κατά κανόνα κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα.

2. «Οι παραγωγικές σχέσεις…(διαμορφώνονται αποκλειστικά) από τις πρωτογενείς αποφάσεις και τους μεταμορφισμούς του Κεφαλαίου», ενώ οι δυνάμεις της Εργασίας «παρακολουθούν παθητικά…και με όρους ήττας» (σελίδα 107) την οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική απαξίωσή τους.

3. «Η κοινωνία ‘πληρώνει τα σπασμένα’ της ατελέσφορης και της λυμφατικής αστικής ‘αντιπροσωπευτικής’ δημοκρατίας που δεν κατόρθωσε να κυριαρχήσει επί της οικονομικής λειτουργίας», (σελίδα 59), αλλά παραμένει και λειτουργεί, με κινητήρια δύναμη το μαύρο πολιτικό χρήμα, στην υπηρεσία του Κεφαλαίου, προδίδοντας έτσι ξεδιάντροπα το Κοινωνικό Συμβόλαιο της «Πολιτικής Κοινωνίας» και τους εργαζόμενους ανθρώπους, τους δημιουργούς του πλούτου και του πολιτισμού.

4. «Το κράτος στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης του Κεφαλαίου υπηρετεί την επικυρίαρχη οικονομική λειτουργία το ‘ιδίου συμφέροντος’ και της ‘ιδιοποίησης του κόσμου’», (σελίδα 69), λειτουργώντας ως υπηρέτης του Κεφαλαίου και ως διώκτης της Εργασίας. Ιδιαίτερα εχθρικό κα σπάταλο ήταν, όπως όλοι γνωρίζουμε, το κράτος του ελληνικού πλιατσικοκαπιταλισμού απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζόμενων, τα αποθεματικά των οποίων τα εκμεταλλεύτηκε άτοκα για δεκαετίες ολόκληρες, αφήνοντας τον πληθωρισμό να τα ροκανίζει, τα τζογάρισε στο χρηματιστήριο και τα «επένδυσε» μέχρι εξαντλήσεως στα τοξικά ομόλογα.

5. «Η κρίση του Ασφαλιστικού, ως πεμπτουσία της Πολιτικής Κοινωνίας είναι κρίση του πολιτικού προσωπικού, κυρίως των κομμάτων εξουσίας… Το πολιτικό σύστημα εξουσίας απέτυχε στο σχεδιασμό και την υλοποίηση πρόσφορου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης… Το λυτρωτικό σχέδιο διάσωσης του Ασφαλιστικού δεν είναι συμβατό με τις μεθόδους λειτουργίας και αναπαραγωγής αυτού του μοντέλου», (σελίδα 75), πράγμα που σημαίνει πως σε κάθε μορφής καπιταλισμό θα υπάρχει πάντα πρόβλημα κοινωνικού κράτους και συνεπώς θα υπάρχει πάντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό ζήτημα.

6. «Ποτέ άλλοτε το Συνδικαλιστικό Κίνημα… δεν ήταν τόσο διασπασμένο, ανυπόληπτο, αναποτελεσματικό και πρόσφορο σε εξουσιαστικές προσαρμογές», (σελίδα 87), πράγμα άλλωστε που αποκαλύπτεται από το γεγονός της αποχής της αποφασιστικής πλειοψηφίας των εργαζόμενων από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, αφού οι συνδικαλιστικές ηγεσίες τους μεταμορφώθηκαν σε στυλοβάτες από αρνητές του καπιταλιστικού συστήματος, για μια θέση στο αστικό κοινοβούλιο ή μια θέση αξιωματούχου στον κρατικό μηχανισμό, και τέλος,

7. «Η θέαση της κρίσης του Κοινωνικού Κράτους και ως κρίσης της Αριστεράς δεν είναι λανθασμένη, γιατί στην περίοδο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ιδίως στη φάση της τρέχουσας κρίσης της, δεν παρουσίασε, αφού δεν είχε, ιδεολογία, πρόγραμμα, σχέδιο εξόδου που θα δρούσε αποτρεπτικά» για λογαριασμό της εργαζόμενης κοινωνίας, (σελίδα 111).

Ο Αλέξης Μητρόπουλος είναι ένας μαχόμενος, κοινωνικά στρατευμένος και συνεπής κοινωνικός επιστήμονας και δεν θα μπορούσε να περιοριστεί σε διαπιστώσεις και «διαγνώσεις». Γι’ αυτό τολμάει να βάλλει στη συζήτηση το θέμα της πορείας της ανθρωπότητας με κατεύθυνση πέρα από τον καπιταλισμό και μας καλεί «να αποκηρύξουμε το καταστροφικό νεοφιλελεύθερο μοντέλο για τη σταδιακή επαν-αρτίωση του πλανήτη» (σελίδα 107), που σημαίνει πλήρη, ριζική και οριστική άρνηση του καπιταλισμού για τη σωτηρία του πλανήτη, της ανθρωπότητας και του πολιτισμού της.

Είναι όμως γνωστό στο συγγραφέα πως η εξέλιξη και κύρια η κοινωνική εξέλιξη διαδραματίζεται στη βάση του νόμου της διαλεκτικής: Θέση, Άρνηση-Αντίθεση, Σύνθεση-Νέα Θέση. Γι’ αυτό ο περιορισμός στην παραπάνω άρνηση του φαίνεται λίγο και είναι πράγματι λίγο γιατί αποτελεί μόνο ένα αφορισμό και μια ακόμα άρνηση.
Αναζητά λοιπόν την σύνθεση. «Για να αποτραπεί (γράφει) η καταιγιστική πλημμυρίδα των επιθέσεων του πληγωμένου νεοφιλελεύθερου ‘θηρίου’… απαιτείται, μια νέα οραματική έμπνευση και αξιοπιστία», (σελίδα 102). Και συνεχίζει υπογραμμίζοντας την ανάγκη, να προωθηθεί, από ποιόν άλλον, ρωτάω εγώ, αν όχι από τις δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, «οραματικά η αυτοδιαχειριστική ενότητα της γνώσης και της έρευνας για την αναβάθμιση του διαλεκτικού και αντισυστημικού ρόλου των επερχόμενων αλλαγών, να συλλάβουμε εν τέλει τις δομές και τα σχήματα του Μέλλοντος», (σελίδα 139), για «να θεμελιώσουμε και να εφαρμόσουμε ένα εναλλακτικό κοινωνικοοικονομικό σύστημα», (σελίδα 127).

Είναι προφανές πως η παιδεία του συγγραφέα δεν του επιτρέπει να αρκείται σε αφηρημένα σχήματα και γι’ αυτό, σε κάποιο άλλο σημείο, συμπληρώνει πως: «το Κοινωνικό Κράτος ‘κατασκήνωσε’ ως απολύτως νομιμοποιημένο ιδεολογικό και θεσμικό προγεφύρωμα που έχει χαραχθεί ανεξίτηλα στο κοινωνικό φαντασιακό, ως προοπτική της μελλοντικής κατάκτησης της αταξικής κοινωνίας της αυτοδιαχείρισης», (σελίδα 111), πράγμα που σημαίνει πως η κοινωνία-ανθρωπότητα συνεχίζει, παρά τις δυσκολίες να οραματίζεται και να αγωνίζεται για μια αταξική κοινωνία της ενιαίας κοινωνικοποιημένης ανθρωπότητας.

Με αυτή του την αναφορά στη σχέση μεταξύ καλού (σε συνθήκες «σοσιαλδημοκρατικής συναίνεσης») ή κακού (σε συνθήκες μανιακού καπιταλισμού), Κοινωνικού Κράτους με την «αταξική κοινωνία της αυτοδιαχείρισης», της Άμεσης Δημοκρατίας στην οικονομία και στην κοινωνία θα έλεγα εγώ, γίνεται προφανές πως ο συγγραφέας, που αγωνίζεται με κάθε πρόσφορο μέσο για ένα καλύτερο Κοινωνικό Κράτος σε συνθήκες καπιταλισμού, αντιλαμβάνεται πως ο αγώνας των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού δεν πρέπει να περιορίζεται σε διεκδικητισμούς για ένα «Καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο», για ένα «Σοσιαλισμό της Αγοράς», η για ένα «κρατικό σοσιαλισμό» τριτοτεταρτοδιεθνιστικού τύπου, γιατί αυτά τα μοντέλα κοινωνίας έχουν οριστικά χρεοκοπήσει. Γι’ αυτό η εργαζόμενη κοινωνία πρέπει να δίνει προοπτική στον αγώνα της, έτσι ώστε κάθε διεκδίκηση για το Σήμερα να εντάσσεται στη στρατηγική της υπέρβασης του καπιταλισμού, σε κάθε πιθανή εκδοχή του, με σχέδιο για έναν καλύτερο κόσμο Αύριο, για να είναι καλύτερο το δικό μας Αύριο από το εφιαλτικό Αύριο που μας ετοιμάζει το ιμπεριαλιστικό Κεφάλαιο.

*

Ας μου επιτραπεί, κλείνοντας, να προσθέσω μερικές δικές μου σκέψεις στον προβληματισμό του Αλέξη Μητρόπουλου, όπως αυτές διατυπώνονται στο πρόσφατο βιβλίο μου ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ. Οικονομία του Φόβου και της Παρακμής, των Εκδόσεων ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

Ο καπιταλισμός ως σύστημα ολοκλήρωσε τον ιστορικό του ρόλο και αδυνατώντας να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε ένα στάδιο καθολικής ευημερίας, δημιουργικής συνεργασίας και οικουμενικής ειρήνης, εξελίσσεται σταδιακά σε ένα απάνθρωπο και καταστροφικό σύστημα που απειλεί την ανθρωπότητα, τη Φύση και την ίδια τη ζωή. Με αυτή την έννοια ο καπιταλισμός σε παρακμή, «το νεοφιλελεύθερο θηρίο» όπως το αποκαλεί ο Αλέξης Μητρόπουλος, είναι ένα ιστορικά νεκρό σύστημα. Το χρέος της ανθρωπότητας είναι να θάψει αυτό το τυμπανιαίο πτώμα του καπιταλισμού και αυτό μπορεί να συμβεί με το να τον καταργήσει ως κυρίαρχη κοινωνική σχέση. Ο Καρλ Μαρξ μας δίδαξε πως το Κεφάλαιο δεν είναι αντικείμενο, πράγμα, χρήματα, μηχανές, κτίρια, ή εμπορεύματα, αλλά μια κοινωνική σχέση στα πλαίσια της οποίας οι λίγοι εξουσιάζουν, με τη βία των άδικων, ταξικών νόμων, με τη βία των ιερατείων, των ΜΜΕ και των δυνάμεων καταστολής, πάνω στους πολλούς και το αποτέλεσμα αυτής της εξουσιαστικής κοινωνικής σχέσης αποκρυσταλλώνεται σε πράγματα-προϊόντα εξουσίας που μετρούνται ως πλούτος των λίγων και ως φτώχεια των πολλών.

Η κατάργηση του κεφαλαίου ως κοινωνικής σχέσης θα οδηγήσει αναπόφευκτα και στην κατάργηση της Εργασίας ως μισθωτή δουλεία. Έτσι θα καταργηθούν οι τάξεις των εξουσιαστών και των εξουσιαζόμενων και θα επανασυνδεθεί η ανθρώπινη κοινωνία και συνολικά η ανθρωπότητα σε ένα ενιαίο Όλον σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο, πράγμα που μπορεί να συμβεί μόνο με όρους Άμεσης Δημοκρατίας και σε συνθήκες Αταξικής Κοινωνίας στα πλαίσια ενός Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού. Αυτό είναι το όραμα. Κάποιοι το λένε Ουτοπία. Εμείς το λέμε πραγματικότητα του Αύριο, γιατί έτσι γράφεται η ιστορία και προχωράει ο πολιτισμός.

Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι ένα σύγχρονο Κίνημα Διαφωτισμού που θα διαμορφώσει μια Νέα Επαναστατική Συνείδηση με την οποία η κάθε επιμέρους κοινωνική πλειοψηφία και συνολικά η εργαζόμενη ανθρωπότητα θα επεξεργαστεί ένα Νέο Όραμα-Σχέδιο για το μέλλον της και αξιοποιώντας τον τεράστιο επιστημονικό, πνευματικό και τεχνολογικό πλούτο, που οι προηγούμενες γενιές με τεράστιες θυσίες μας κληροδότησαν, θα κάνει αυτό το Σχέδιο σταδιακά πραγματικότητα.

Κλείνοντας θα ήθελα να υπογραμμίσω πως το παλιό δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα;», που στις μέρες μας, για ιστορικούς λόγους, διατυπώνεται ως Ουμανισμός ή Βαρβαρότητα, είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ επίκαιρο, πράγμα που σημαίνει ότι είναι το ίδιο πιθανά και τα δύο. Από εμάς, τον καθένα ξεχωριστά και από όλους μαζί, θα εξαρτηθεί αν η ιστορία θα κάνει ένα βήμα μπροστά προς τη Νέα Ελευθερία του Ανθρώπου και τον Ουμανισμό, ή αν θα κάνει ένα καινούργιο άλμα προς τα πίσω σε ένα νέο Μεσαίωνα, προς την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Η κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους και το ξεπούλημα της Ελλάδας δεν είναι παρά ο προθάλαμος της καπιταλιστικής βαρβαρότητας που έρχεται. Χρέος μας είναι να τη σταματήσουμε και να καταργήσουμε το σύστημα που τη γεννάει.

Κάπως έτσι μπόρεσα εγώ να δω αυτό το βιβλίο, κι’ ελπίζω να σας έδωσα με αυτά που σας είπα μια ολοκληρωμένη εικόνα για την ουσία και τη σημαία του. Καλό διάβασμα.