ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ή ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ ;

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΟΥΜΑΝΙΣΜΟ
http://infonewhumanism.blogspot.com/.
e-mail: prodial21@gmail.com


Ο ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 21ουΑΙΩΝΑ
ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ

Κώστας Λάμπος


Λόγος περί Ουμανισμού-Ανθρωπισμού , με την έννοια της ‘ηθικής’ της εκάστοτε άρχουσας τάξης, της ‘φιλανθρωπίας των αρχόντων’, της ‘παιδείας’ κ.λπ., γίνεται από την κλασική αρχαιότητα, το σκοταδιστικό χριστιανικό μεσαίωνα, τα απολυταρχικά και φασιστικά καθεστώτα, μέχρι και την Pax Americana, που με τους ‘ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς’ της θέλει να επιβάλλει την παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου .
Ο Μαρξ αντέταξε, απέναντι στην αφηρημένη έννοια του υποκριτικού ‘ουμανισμού’ των εξουσιαστών, την έννοια του «συγκεκριμένου, του εμπράγματου Ουμανισμού», η αναζήτηση του οποίου θα μπορούσε να οδηγήσει τους εξουσιαζόμενους στην απελευθέρωση και τον άνθρωπο στην αληθινή ανθρώπινη φύση του. Ο Heidegger μίλησε για τον «Ανθρωπισμό του Είναι», όπου όμως «ο άνθρωπος νοείται όχι ως σχεδιάζων (Entwerfender), αλλά ως σχεδίασμα (Entwurf)».
Επειδή είναι προφανές πως ο Χάιντεγκερ αναφέρονταν στο ‘καπιταλιστικό είναι’, όπου ο άνθρωπος είναι ‘σχεδίασμα’, δηλαδή αντικείμενο εκμετάλλευσης, ενώ ο Μαρξ αναφέρονταν στον Ουμανισμό, όπου ο άνθρωπος θα είναι ο ‘σχεδιαστής’, δηλαδή το υποκείμενο της ιστορίας του και ο διαμορφωτής της αληθινής φύσης του, γι’ αυτό προτείνουμε να ξεκινήσουμε την αναζήτηση της φύσης και του χαρακτήρα του Νέου Ουμανισμού, του Ουμανισμού του 21ου Αιώνα από την προσέγγιση του Μαρξ, που αντιλαμβάνονταν τον Ουμανισμό όχι απλά ως ένα μεταβατικό μετακαπιταλιστικό ‘κοινωνικό σύστημα’, αλλά ως κάτι πολύ σημαντικότερο, ως ένα Νέο Οικουμενικό Πολιτισμό.
*
Πριν από μερικές δεκαετίες το επίκαιρο ερώτημα-κραυγή ήταν: ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ή ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ; Έκτοτε ο τότε 'υπαρκτός σοσιαλισμός' δεν έκανε, δυστυχώς, όπως πολλοί περίμεναν, ένα βήμα μπροστά, αλλά έκανε δύο βήματα πίσω και βρέθηκε στη θέση του μανιακού καπιταλισμού. Αντίθετα η βαρβαρότητα έκανε, από τότε, κάμποσα βήματα μπροστά και βρίσκεται σήμερα στη φάση της άγριας νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και του ηγεμονικού αμερικανισμού.
Το αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων οδήγησε την Ανθρωπότητα στο πιό κρίσιμο δίλημμα της ιστορίας της: Να συνεχίσει να εμπιστεύεται τον καπιταλισμό, που της υπόσχεται να την οδηγήσει ακόμα πιό βαθιά στη βαρβαρότητα, ή να τον ξεπεράσει, όπως έκανε μέχρι τώρα, στη βασανιστική διαδρομή της, με κάθε αντίστοιχο εκμεταλλευτικό σύστημα και να αναζητήσει νέους τρόπους κοινωνικής, τοπικής και οικουμενικής, συμβίωσης των ανθρώπων και των Λαών.
Όλο και περισσότερο γίνεται πιά κατανοητό, πως αυτός ο μανιακός, ο απάνθρωπος και συνειδητά καταστροφικός καπιταλισμός που διαπράττει καθημερινά εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας και του Πολιτισμού, πρέπει να δώσει τη θέση του σ' έναν καλύτερο κόσμο, πράγμα που προϋποθέτει:
• 1. Ανατροπή κάθε μορφής σκοταδισμού με την ανάπτυξη ενός κινήματος Νέου Διαφωτισμού, που θα οδηγήσει στην κοινωνικοποίηση της γνώσης και των επιστημών, στη διαμόρφωση μιάς νέας αισιοδοξίας και αυτοπεποίθησης και στην ανάπτυξη μιάς νέας ατομικής, κοινωνικής και οικουμενικής συνείδησης που θα εκφραστεί με ένα ρωμαλέο, ριζοσπαστικό, αντικαπιταλιστικό, οικουμενικό ουμανιστικό κίνημα.
• 2. Σταδιακή κατάργηση κάθε εξουσιαστικής και εκμεταλλευτικής δομής και των αντίστοιχων θεσμών, με την ανάπτυξη της Συμμετοχικής με την έννοια της Άμεσης Δημοκρατίας και την κοινωνικοποίηση όλων των διαδικασιών λήψης των αποφάσεων, και
• 3. Κατάργηση κάθε μορφής κοινωνικής ανισότητας, με την κατάργηση κάθε μορφής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και με την κοινωνικοποίηση όλων των μορφών του οικουμενικού πλούτου και όλων των διαδικασιών παραγωγής και διανομής των υλικών και των πνευματικών αγαθών.
*
Με αυτές τις βασικές προϋποθέσεις η Ανθρωπότητα θα καταφέρνει να ξεπερνά σταδιακά τον καπιταλισμό, σε όλες τις πιθανές εκδοχές του, να απελευθερώνει διανοητικές και κοινωνικές δυνάμεις και να αξιοποιεί τις σύγχρονες ασύλληπτες δυνατότητες που θα της επιτρέπουν να οραματίζεται και ταυτόχρονα να χτίζει ένα καλύτερο κόσμο στα πλαίσια ενός Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού.
Ο Μαρξ, στον οποίο πολλοί βιάστηκαν να φορτώσουν το τερατούργημα του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού και λάθρα βαφτισμένου 'σοσιαλισμού ή κομμουνισμού', έδειξε στην Ανθρωπότητα τους όρους εξέλιξης των κοινωνιών και τους νόμους ανάπτυξης των κοινωνικών συστημάτων και ιδιαίτερα του καπιταλισμού. Ο Μαρξ δεν ήταν 'προφήτης' και γι' αυτό έγραψε ελάχιστα για τη μετακαπιταλιστική πορεία της Ανθρωπότητας, για το Σοσιαλισμό, τον Κομμουνισμό και τον Ουμανισμό. Ο Μαρξ, όπως και κάθε άνθρωπος που ζει και γνωρίζει τον καπιταλισμό, ξέρει πως δεν πρέπει να είναι και επιθυμεί κάπως διαφορετική να είναι η αυριανή κοινωνία. Το πως όμως θα είναι η αυριανή κοινωνία θα το αποφασίζει η ίδια, σε συνδυασμό με τη δράση ή την αδράνεια άπειρων παραγόντων που συνδιαμορφώνουν τη δυναμική του κοινωνικού πεδίου και το 'γίγνεσθαι'. Ανάμεσα στις ελάχιστες θέσεις του Μαρξ για τη μετακαπιταλιστική πορεία της Ανθρωπότητας, συγκαταλέγεται και η παρακάτω:
"Το ξεπέρασμα του Θεού είναι το γίγνεσθαι του θεωρητικού Ουμανισμού...,το ξεπέρασμα της ατομικής ιδιοκτησίας…είναι το γίγνεσθαι του πρακτικού Ουμανισμού..., (και τα δυό μαζί) προϋπόθεση απαραίτητη για τον θετικό Ουμανισμό" 3
Προσωπικά εκτιμώ πως καλύτερο οδηγό δεν θα μπορούσε να βρει η Ανθρωπότητα για να εκφράσει την αγωνία και τους αγώνες της για μιά Νέα Ελευθερία, για έναν καλύτερο κόσμο. Φιλοσοφήστε το και καταθέστε τις απόψεις σας, σ' αυτό το διάλογο.
__________________

[1] Βλέπε σχετικά, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ-ΛΕΞΙΚΟ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Αθήνα 1989, τόμος 1ος, Λήμμα: Ανθρωπισμός, σελ.482 κ. επ.
2. Βλέπε σχετικά, Λάμπος Κώστας, Παγκοσμιοποίηση του Κεφαλαίου ή Οικουμενισμός της Εργασίας; στα: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ του ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ, τεύχος 12/2001-1/2002.
[3] Μαρξ Καρλ, Τα χειρόγραφα του 1844