ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ

ΟΥΜΑΝΙΣΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ[1]


Κώστας Λάμπος


Ι. Πολιτισμός ή βαρβαρότητα;

Η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα σε μια κρίσιμη καμπή, σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, κι’ ίσως στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας της. Σ’ ένα σταυροδρόμι που θα μπορούσε να είναι και το τέλος της εξέλιξης ενός τραυματικού και άδικου, αλλά πραγματικού πολιτισμού και κατά συνέπεια η απαρχή μιας εργαστηριακά αναπαραγόμενης ανθρωποτροφικής βαρβαρότητας. Η επιλογή της πορείας, αν δεν έχει ήδη κριθεί, κρίνεται στις μέρες μας, αυτή την περίοδο, αυτή τη δεκαετία.

ΙΙ. Η βαρβαρότητα του οικουμενικού φασισμού

Αυτή τη δεκαετία κατά την οποία ολοκληρώνεται η καπιταλιστική ανασυγκρότηση στη λογική της ιεραρχικής διάταξης-αναδιάταξης όλων των παραδοσιακών κέντρων της καπιταλιστικής εξουσίας και παίρνει τη μορφή ενός ενιαίου μονοκεντρικού, μονοπολικού συστήματος παγκόσμιας κυριαρχίας των δυνάμεων της απαξίωσης των φυσικών όρων της ζωής στον πλανήτη και της απόλυτης αλλοτρίωσης των ανθρώπινων όντων, των δυνάμεων του οικολογικού και οικουμενικού φασισμού που οραματίζεται και σταδιακά διαμορφώνει μια ‘προβατική κοινωνία’.
Αυτή τη δεκαετία κατά την οποία η πολύμορφη βία της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης εξελίσσεται σε ένα παλιρροιακό κύμα, που στο πέρασμά του σαρώνει ιδέες, θεσμούς και δυνάμεις που αγωνίζονται και οραματίζονται έναν καλύτερο πραγματικό πολιτισμό των δυνάμεων της εργασίας και σκορπάει παντού την πιο μεγάλη πολιτιστική και πνευματική φτώχεια που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα στην πολυχιλιετή ιστορική διαδρομή της..
Αυτή τη δεκαετία που όλα τα πλυντήρια εγκεφάλων διαλαλούν το τέλος των ιδεολογιών και οι θεωρητικοί τους προβλέπουν το ‘τέλος της ιστορίας’, υπονοώντας το τέλος της σοσιαλιστικής και το θρίαμβο της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας..

ΙΙΙ. Προς ένα Οικουμενικό Ουμανιστικό Πολιτισμό

Κι’ είναι ακριβώς αυτή η δεκαετία που οι δυνάμεις της εργασίας και του πολιτισμού πρέπει να συγκροτηθούν, να απαλλαγούν από τις δογματικές αγκυλώσεις τους και να ανασυγκροτήσουν τη σοσιαλιστική ιδεολογία τους στην προοπτική ενός οικουμενικού ουμανιστικού πολιτισμού, που θα αποκαθιστά τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της θεσμικά συγκροτημένης κοινωνίας, θα στηρίζεται στην Άμεση Δημοκρατία και στην οικονομική αυτοδιαχείριση και θα βρίσκεται σε σχέση δυναμικής αρμονίας με το φυσικό περιβάλλον.
Κι’ είναι αυτή η δεκαετία που οι ‘παραδοσιακές’ προοδευτικές δυνάμεις, ή καλύτερα οι παραδοσιακές πολιτικές εκφράσεις των προοδευτικών δυνάμεων, των δυνάμεων της εργασίας και του πολιτισμού αρνήθηκαν, ή δεν μπόρεσαν να εκφράσουν τη νέα πραγματικότητα και γι’ αυτό αφομοιώθηκαν στη δυναμική της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης, νομιμοποιώντας και εξωραΐζοντας την.
ΚΙ’ είναι αυτή η δεκαετία κατά την οποία οι δυνάμεις της εργασίας και του πολιτισμού θα πρέπει να αποδείξουν πως υπάρχουν και μπορούν να διαδραματίσουν τον ιστορικό τους ρόλο, σαν δυνάμεις αναχαίτισης της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας και του καπιταλισμού, σαν δυνάμεις διαμόρφωσης ενός ανθρώπινου, ενός οικουμενικού ουμανιστικού πολιτισμού.

IV. Ο πολιτισμικός ρόλος της Ελλάδας και του ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ αποτελεί, ίσως, τη μοναδική στον κόσμο πολιτική έκφραση αυτής της ιστορικής καμπής. ΚΙ’ αυτό δεν είναι τυχαίο, γιατί το ΠΑΣΟΚ ακουμπάει πάνω στον ελληνικό ουμανιστικό πολιτισμό που τον γονιμοποιεί με τα πανανθρώπινα προοδευτικά ιδανικά. Η προσπάθειά του να εκφράσει αυτή τη νέα πραγματικότητα ήταν και παραμένει μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. Ο κίνδυνος να εκφυλιστεί σε ‘παραδοσιακή’ πολιτική δύναμη διαχείρισης και νομιμοποίησης ήταν και παραμένει υπαρκτός.
Το γεγονός, όμως, ότι το ΠΑΣΟΚ όλα αυτά τα χρόνια άντεξε και συνεχίζει να έχει την υποστήριξη των δυνάμεων της εργασίας και του πολιτισμού, δείχνει πως η προοδευτική κοινωνία θεωρεί ακόμα το ΠΑΣΟΚ και παρά τις όποιες αδυναμίες του, υπερασπιστή όχι μόνο των σημερινών συμφερόντων της, αλλά και της αυριανής προοπτικής της.
Είναι γεγονός όμως πως η διαχείριση της εξουσίας όλα αυτά τα χρόνια από το ΠΑΣΟΚ, δοκίμασε σοβαρά τη διαχείριση της εμπιστοσύνης της προοδευτικής κοινωνίας προς το ΠΑΣΟΚ σε βαθμό που αυτή η σχέση έγινε οριακή. ΚΙ’ είναι ακριβώς αυτή η ιστορική στιγμή που το ΠΑΣΟΚ πρέπει να κατανοήσει πως η διαχείριση της εξουσίας πρέπει να γίνεται κύρια για λογαριασμό της ιστορικά προσδιοριζόμενης προοδευτικής κοινωνίας, δηλαδή της στο χώρο και στο χρόνο (τον παρόντα, αλλά και τον μέλλοντα) προσδιοριζόμενης ελληνικής προοδευτικής κοινωνίας, κι’ όχι μόνο.
Για να καταφέρει όμως το ΠΑΣΟΚ να ενισχύσει τη δική του παρουσία και προοπτική, πρέπει να υπερασπιστεί την ιστορία και την προσφορά του, να διατηρήσει και να ενισχύσει την ενότητά του πράγματα που δεν θα μπορέσει να τα πετύχει χωρίς μια αναγεννητική ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική στρατηγική ανασυγκρότησης στη δυναμική της προοπτικής ενός οικουμενικού σοσιαλιστικού ουμανιστικού πολιτισμού, που θα στηρίζεται στην καθημερινή και ουσιαστική συμμετοχή του πολίτη και θα συνδέεται με οικουμενικές συνιστώσες.
Αυτό είναι σήμερα το στοίχημα και το χρέος όλων μας, ηγεσίας, στελεχών, μελών και υποστηρικτών είναι να το κερδίσουμε.


[1] Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΕΞΟΡΜΗΣΗ της 05.01.1997.