|
|
Υπάρχει μια αναμφισβήτητη αναζωογόνηση του δημόσιου ενδιαφέροντος για τον Μαρξ στον καπιταλιστικό κόσμο, αν και όχι ακόμα στα νέα μέλη της ΕΕ που προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη. Προφανώς επιταχύνθηκε από το γεγονός ότι η 150ή επέτειος της έκδοσης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου συνέπεσε με μια ιδιαίτερη δραματική διεθνή οικονομική κρίση, στο μέσον μιας περιόδου εξαιρετικά ταχύρρυθμης παγκοσμιοποίησης της αγοράς.
Ο Μαρξ είχε προβλέψει τη φύση της παγκόσμιας οικονομίας των αρχών του 21ου αιώνα, πριν από 150 χρόνια αναλύοντας την «αστική κοινωνία». Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι οι ευφυείς καπιταλιστές, ιδιαίτερα αυτοί του παγκοσμιοποιημένου χρηματιστικού τομέα, εντυπωσιάσθηκαν από τον Μαρξ, στο βαθμό που ήταν αναγκαστικά περισσότερο υποψιασμένοι από τους υπόλοιπους για τη φύση και την αστάθεια της καπιταλιστική οικονομίας, μέσα στην οποία λειτουργούσαν. 
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Μαρξ θα πάψει να θεωρείται σαν ένας μεγάλος και κλασσικός διανοητής, αν και για πολιτικούς λόγους, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία στις οποίες υπήρχαν κάποτε ισχυρά κομμουνιστικά κόμματα, υπάρχει μια εμπαθής πνευματική επίθεση ενάντια στον Μαρξ και στις μαρξιστικές αναλύσεις, η οποία βρέθηκε στο απόγειό της στις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Σήμερα, υπάρχουν σημάδια ότι έχει τελειώσει.
Το αν η μελλοντική πολιτική της Αριστεράς θα επηρεασθεί πάλι από την ανάλυση του Μαρξ, όπως τα παλιά σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κινήματα, θα εξαρτηθεί από το τι συμβαίνει στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Αλλά αυτό ισχύει όχι μόνο για τον Μαρξ αλλά και για ολόκληρη την Αριστερά ως συνεκτική πολιτική ιδεολογία και σχέδιο. Αν η επιστροφή στον Μαρξ βασίζεται εν πολλοίς –θα έλεγα, κυρίως– στην παρούσα κρίση της καπιταλιστικής κοινωνίας, η γενική εικόνα είναι θετικότερη σε σχέση με τη δεκαετία του ’90.
Η τρέχουσα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία εύκολα μπορεί να εξελιχθεί σε μια μεγάλη οικονομική ύφεση στις ΗΠΑ, δίνει δραματικό τόνο στην αποτυχία της θεολογίας της ανεξέλεγκτης παγκόσμιας ελεύθερης αγοράς και υποχρεώνει ακόμα και την αμερικανική κυβέρνηση να λάβει μέτρα τα οποία είχαν ξεχασθεί από τη δεκαετία του ’30. Πολιτικές πιέσεις ήδη αποδυναμώνουν την εμπιστοσύνη των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων στην ανεξέλεγκτη, ατελείωτη και μη ρυθμιζόμενη παγκοσμιοποίηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. την Κίνα) οι μεγάλες ανισότητες και αδικίες που προκλήθηκαν από τη συνολική μετάβαση σε μια ελεύθερη οικονομία της αγοράς, δημιουργούν ήδη μεγάλα προβλήματα στην κοινωνική σταθερότητα και εγείρουν αμφιβολίες ακόμα και στα ανώτατα κλιμάκια της κυβέρνησης.
Είναι εμφανές ότι οποιαδήποτε «επιστροφή στον Μαρξ» θα είναι ουσιαστικά μια επιστροφή στην ανάλυση του Μαρξ για τον καπιταλισμό και τη θέση του στην ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας – περιλαμβάνοντας πάνω από όλα, την ανάλυσή του για τη βασική αστάθεια της καπιταλιστικής ανάπτυξης, η οποία προχωράει μέσα από αυτο-δημιουργούμενες περιοδικές οικονομικές κρίσεις, με πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις. Κανένας μαρξιστής δεν θα πίστευε ούτε για μια στιγμή ότι –όπως υποστήριζαν οι νεοφιλελεύθεροι ιδεολόγοι το 1989– ο φιλελεύθερος καπιταλισμός έχει εγκαθιδρυθεί για πάντα, ότι η ιστορία έφθασε στο τέλος της ή ότι κάποιο σύστημα ανθρώπινων σχέσεων μπορεί να είναι τελικό και οριστικό.
_____________
* Αναδημοσίευση απο το www.monthlyreview.gr (5.12.2008)
Περισσότερα:http://www.zcommunications.org/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου